W ostatnich latach psychopatia stała się niezmiernie popularnym tematem w psychologii. Istnieje mnóstwo filmów i książek opisujących losy ludzi z tym zaburzeniem osobowości. Słowo to jest często używane, jednak nie wszyscy znają jego znaczenie.
Psychopatia najwcześniej opisana została przez Filipa Pinela — „ojca współczesnej psychiatrii" jako manię bez delirium lub jako szaleństwo bez delirium. Pinel opisał przypadek pewnego arystokraty, który mimo pełnych zdolności intelektualnych i bardzo dobrego wykształcenia zachowywał się bardzo brutalnie i nie był w stanie znieść ograniczenia jego dążeń. Nie miał poczucia winy w związku ze swoimi uczynkami. Następny opis dał J. Prichard nazywając dzisiejszą psychopatię zwyrodnieniem moralnym, opisywał ją podobnie jak Pinel.
Termin PSYCHOPATIA wprowadził J. L. Koch w roku 1891. Obecnie używa się następujących terminów na określenie tego zjawiska:
-osobowość amoralna,
-osobowość antysocjalna ,
-osobowość dyssocjalna,
-osobowość asocjalna,
- osobowość socjopatyczna.
Pojęcie socjopatii powstało na początku lat 30-tych XX wieku w USA. Poniżej przedstawiono kryteria osobowości dyssocjalnej według ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems).
Kryteria diagnostyczne :
-nieliczenie się z uczuciami innych,
-lekceważenie norm,
-niemożność utrzymania związków,
-niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji,
-niezdolność przeżywania poczucia winy i uczenia się (kary),
-skłonność do obwiniania innych.
Podobne kryteria przedstawia DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego):
DSM-IV
Antyspołeczne zaburzenie osobowości
Kryteria:
1. Utrzymujący się wzorzec braku poszanowania i pogwałcenia praw innych ludzi, pojawiający się po 15 roku życia, przejawiający się przynajmniej trzema z poniższych kryteriów:
-niezdolność do podporządkowania się normom społecznym opisującym zachowania zgodne z prawem, objawiająca się wielokrotnie dokonywanymi czynami stanowiącym podstawę aresztowania;
-wielokrotne dopuszczanie się kłamstw, używanie pseudonimów przestępczych lub oszukiwanie innych dla zysku albo przyjemności;
-impulsywność, niezdolność planowania;
-skłonność do rozdrażnienia i agresja wyrażająca się w notorycznych bójkach i napaściach;
-brak troski o bezpieczeństwo własne lub innych;
-brak odpowiedzialności, wyrażający się niezdolnością spełnienia wymogów zachowania w pracy zawodowej lub w dotrzymywaniu zobowiązań finansowych;
-brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub racjonalizacją wyrządzania krzywdy, szkodzenia i okradania innych.
Jakie mogą być przyczyny osobowości nieprawidłowej? Najczęściej wyróżnia się istotny wpływ czynników społeczno-kulturowych (brak jednego z rodziców w wyniku rozwodu/separacji, klimat emocjonalny poprzedzający rozwód, brak zainteresowania ze strony ojca, chwiejność rodzicielska, wczesne doświadczenia seksualne, zachowania antyspołeczne, ubóstwo materialne rodziny, modelowanie przez rodzica o cechach osobowości psychopatycznej, matka nadopiekuńcza lub odrzucająca, ADHD). Duży wpływ mają także czynniki genetyczne oraz fizjologiczne (zmiany w EEG, niedojrzałość mózgu, dysfunkcja układu limbicznego(sterującego emocjami i motywacją).
Pozostaje jeszcze jedno ważne pytanie: czy jest sposób, aby zmienić zachowanie psychopatów? W przypadkach rozpoznania psychopatii wraz z jej neuropsychologicznymi determinantami nie sposób w ogóle zakładać możliwości „naprawy" osobowości poprzez oddziaływania pedagogiczno-resocjalizacyjne. Należy zastanowić się nad rozwijaniem biomedycznych metod korekcji zachowania (farmakoterapia agonistami serotoniny, dopaminy i acetylocholiny).
Należy pamiętać, że nie wszyscy przestępcy to psychopaci i nie wszyscy psychopaci to przestępcy. Wielu z nich zdaje sobie sprawę z konsekwencji swoich zachowań. Ich zaburzenie przejawia się jednak w życiu prywatnym: nie są oni w stanie utrzymać długotrwałej relacji, nie odczuwają głębszych przyjemności, mają problem z rozróżnieniem dobra i zła.
Zainteresowanym tą tematyką mogę polecić książkę „Psychopaci są wśród nas” (autor: Robert D. Hare). Bardzo ciekawe są również zwierzenia Richarda Kuklińskiego, znanego amerykańskiego seryjnego mordercy. Po wpisaniu jego nazwiska na youtube.com otrzymujemy filmiki z polskimi napisami.
Komentarze
Niestety w Polsce nie używa sie słowa "psychopata". Tak jak piszesz - funkcjonują inne zamienne słowa. Środowisko naukowe raczej sceptycznie podchodzi do tego tematu. A szkoda, bo wiele przemawia za tym, że psychopaci naprawde sa wśród nas.
Tak naprawdę "psychopatia" jest wyrazem raczej potocznym, może to dobrze, że zamiast niego używa się zamienników."Psychopata" większości osób kojarzy się z wyjątkowo okrutnym seryjnym mordercą.
Jeszcze raz koniecznie polecam filmiki z Kuklińskim i książkę "Psychopaci są wśród nas" :)